Cortisol-metingen worden aangeboden als zijnde behulpzaam bij het bepalen of je stress hebt of niet. Het klinkt logisch. Aanlokkelijk ook. Zo maak je een vaag concept als stress en burn-out meetbaar en zou je het kunnen aantonen.
Helaas, zo simpel is dat niet!
Cortisol maak je dagelijks aan
Cortisol is namelijk geen stresshormoon, maar een hormoon dat je elke dag aanmaakt. De hoogste cortisol-niveaus heb je in de ochtend. Dat is je wake-up call. Het geeft je de energie om op te staan en zorgt dat je lijf de energie heeft om alle processen die hiervoor nodig zijn op te starten*.
In de loop van de dag worden de cortisol niveaus steeds lager en heb je ook steeds minder energie. Je bent moe aan het worden.
Een eenmalige cortisol-meting zegt niets
Cortisol niveaus kan je meten in je speeksel, maar een meting van 1 keer zegt niets. Een meting van meerdere momenten op een dag en meerdere dagen achtereen, zegt wel wat. Namelijk hoe het cortisol-verloop bij jou is.
Er is alleen geen norm. Er is geen maat waarvan we zeggen: dat is normaal en dit is stress. De uitslag van zo’n meting zegt dus alleen iets over hoe jij scoort ten opzichte van de groep die ook zo’n meting heeft gedaan. Gelijk, hoger of lager. Jouw persoonlijke patroon zegt wel íets, alleen kan je op basis van zo’n cortisol-meting geen conclusie trekken of jij stress hebt of niet.
Een cortisol-meting in speeksel zou alleen wat kunnen zeggen over stress als je ook een meting hebt gedaan onder normale omstandigheden. Dat kan je dan beschouwen als nulmeting. Als je deze metingen vervolgens herhaalt in een periode van stress, dan kan je het verschil zien. Op basis van de metingen én hoe je je die periode gevoeld hebt, kun je daar je persoonlijke conclusies aan verbinden.
Je haren bevatten ook cortisol
Een meting van het cortisol in je haar levert al meer op. Cortisol is namelijk in je haren terug te vinden. In langer haar kan je dus het verloop van je cortisol-niveaus terugzien. Maar ook daar is de duiding mede afhankelijk van jouw eigen rapportage over je ervaren stress (hoe voelde je je?) in die periode. Maar dan kan je wel echt een verloop zien in de tijd.
Oh ja, er is nog een complicerende factor bij deze metingen. Je kunt stress ervaren of een burn-out hebben in combinatie met hoog cortisol, maar ook met laag cortisol. Daar zegt zo’n meting ook niets over. De meting in haar niet én de speekselmeting niet.
Wat niet is, kan nog komen
Op dit moment is dit wat het is. Een cortisol-meting is leuk, maar geeft helaas geen objectief antwoord over jouw stressniveau! Wil je een cortisol-meting doen, wees je er dan bewust van wat je meet en hoe beperkt de conclusie is die je er aan kan verbinden.
*Ben je een avondmens en heb je grote moeite om in de ochtend je bed uit te komen? Dan ligt jouw cortisol-piek later op de dag. Namelijk op het moment dat je wel je bed uit kan komen.
